AZ IŞIKTA FOTOĞRAF
BÖLÜM 1: KONSER ÇEKİMLERİ
Az ışıkta fotoğraf yazı dizimizin bu ilk bölümünde; "- dış mekanlardaki az ışık ortamlarında fotoğraf üretmeye çalışırken nelere dikkat etmeliyiz?" konusunda tecrübelerimi sizlerle paylaşmaya çalışacağım.
1) (ISO) SEÇİMİ :
Az ışık fotoğraf makinamızın sevmediği bir durumu temsil eder. Eskiden film kullanan fotoğraf makinalarıyla fotoğraf çekerken kullandığımız filmlerin üzerinde “day light”; yani gün ışığı ibaresi bulunurdu. Bu; filmin gün ışığında kullanılacağını varsayarak üretildiğini bizlere söylerdi. Çünkü güneş güçlü bir ışık kaynağıdır. Oysa insanlar tarafından daha sonradan üretilen aydınlatma sistemleri genel anlamda sadece insan gözünün etrafını algılayabilmesi ihtiyacından doğduğu için gün ışığı kadar kuvvetli bir aydınlatma sunmazlar. Bir meşaleyi, ya da bir mum ışığını düşünün. Sadece yakın çevresini aydınlatır ama bu ışık insan gözünün o yakın çevreyi algılayabilmesi için yeterlidir. Bu nedenle teknolojinin ilerlemesi ile üretilen ampüller de sanırım bu prensipten haraketle insan gözünün ihtiyacı kadar ışığı çevrelerine sunarlar. Oysa bu ışık maalesef ne filmlerin ne de şu anda onların yerinde kullanılan algılayıcıların hızla pozlanabilmesi için yeterli ışığı üretemez. Böyle bir durumda kalan fotoğrafçının 2 seçeneği kalır; ya yüksek ISO değerlerinde çalışacak, ya da oldukça uzun pozlamalar yapmak zorunda kalacaktır.
Son dönemde üretilen algılayıcıların kabiliyetleri her ne kadar teorik olarak çok yüksek ISO değerlerine çıkabilmelerini sağlasa da, bu yüksek ISO değerlerinde üretilen fotoğraflarda hala çok can sıkıcı gürültü ( noise ) sorunu yaşanmaktadır.
FOTO 01 : 25600 ISO da çekilmiş gürültülü bir kare.
Örnek olarak; kendi fotoğraf makinamda ISO menusunde bulunan en yüksek ISO değeri 25600. Bu yüksek ISO değerinde ampül ışığında çektiğim Foto 01 den de kolaylıkla algılayacağımız gibi, %100 baskı boyutunda yüksek ISO değerlerinde çekilen karelere baktığımızda ancak bu denli gürültülü görüntülere ulaşabiliyoruz. Noise Reduction ( gürültü azaltma ) için yazılan bazı programlar elbette bu sıkıntıyı biraz azaltıyorlar ama hala tam anlamıyla yeterli değiller.
Fotoğraf makinalarımızın menülerinde sunulan çok yüksek ISO değerleri maalesef şimdilik birer güzel fantaziden ileri gidemiyorlar. Yine pek çok fotoğrafçı daha sonra büyük baskı boyutunda baktığında gürültü seviyesi gözünü rahatsız etmeyecek ISO değerlerini kullanmaya devam ediyor. Az ışıkta makinasında sunulan en yüksek ISO seçeneğine giderek uzun pozlamaya gerek duymadan kolaylıkla fotoğraf çekerek gürültülü görüntülere ulaşmaktansa, kendince kabul edilebilir gürültü düzeyi sunan daha düşük ISO değerlerini tercih ediyor. Örneğin az ortamlarında fotoğraf çekmek zorunda kaldığımda makinamdaki 25600 ISO ya kadar çıkan değerleri pek önemsemeden en fazla 800 ISO değerini kullanıyorum. Çok zorda kaldığımda nadiren 1250 ISO’ya çıkıyorum ama genelde dediğim gibi en fazla 800 ISO da kalmaya gayret ediyorum.
2) TRIPOD (SEHPA )VEYA MONOPOD KULLANIMI :
Bu noktadan haraketle, insan aydınlatması altında gerçekleştirilen gece aktivitelerinde fotoğraf çekerken bu gerçeğin farkında olmak gerekiyor. Çok yüksek ISO’ya gürültü nedeniyle çıkamıyoruz. Bu da elbette az çok uzun pozlama ile karşı karşıya kalacağımız anlamına geliyor. Sonuçta tripodumuz yanımızda fotoğraf makinamız kadar önemli bir araç haline geliyor. Ancak bazı mekanlara tripod sokmak gerçekten çok zor. Kullanım açısından da bazı sıkıntılara neden oluyor. Örneğin 55.000 kişinin katıldığı bir stadyum gece konserinde 55.000 kişi ile sahne arasındaysanız, tripodu her yerden kolaylıkla kullanamazsınız. Oysa aynı mekanda monopod ile çok daha rahat çekim yapabilirsiniz. Monopod tripod kadar büyük bir avantaj sağlamasa da en azından 2-3 stopluk bir katkı sunuyor. Öte yandan tripoda göre çok daha az yer kaplaması ve hızla haraket etmeniz gereken hallerde size eşlik edebilmesi bu tür gece az ışık konser çekimlerinde vazgeçilmez bir yardımcı eleman olmasına neden oluyor.
3) POZLAMA SEÇİMLERİ :
Az ışıkta fotoğrafın bir başka çok önemli gerekliliği pozlama konsantrasyonudur. Fotoğrafçı olarak karşınızda akıp giden aktivitenin fotoğraflanmasında yapabileceğiniz en önemli hatalardan birisi spot ışıkları nedeniyle bazı alanlarda doku kaybı yaşamanızdır. Zaman zaman küçük alanları feda ederiz elbette ama bu alanların toplam kadrajdaki yüzdesi çok önemlidir. Dijital fotoğraf makinaları bize bu konuda iki önemli avantaj sunarlar. Birincisi fotoğrafı bize arka LCD ekranda gösteren fonksiyonun içinde gizli olan "Histogram" seçeneğidir. Bazı makinalarda Display, bazı makinalarda ise Info tuşuna iki kez bastığımızda, çektiğimiz fotoğrafın görüntüsü küçülürken karenin sağ tarafında bir grafik oluşur. İşte bu Histogram grafiğini okumasını bilmek böyle zor ışık koşullarında fotoğraf çekerken çok işimize yarar. Histogram sayesinde yapmakta olduğumuz pozlama hatasını hemen fark eder ve anında hatamızı düzeltme imkanı buluruz. İkinci önemli avantaj ise makinamızın görüntüyü RAW formatta kayıt edebilme özelliğidir. RAW bize hem daha kaliteli görüntü hem de daha sonra daha kolay müdahale imkanı sunar. Örneğin +-4 stopa kadar RAW editöründe çektiğimiz kareye müdahale edebiliriz. ( Genelde çok hatalı çekilmemiş bir karede en fazla 2 stop civarında müdahale yeterli olacaktır )
4) AKTIVITE HAKKINDA ÖN BİLGİ :
İlk üç bölümde teknik olarak çekim yaparken yapacağımız ISO seçimi, tripod ve monopod kullanımı ve pozlama üzerinde durduk. Bunlarla beraber, az ışık fotoğrafında, aslında diğer tüm fotoğraf aktivitelerinde de geçerli olan, çekimden evvel bilgi toplama aşaması çok büyük önem kazanır. Az ışık zaten olası pek çok teknik sorunu barındırırken eğer fotoğrafçı bir de fotoğraflamayı düşündüğü aktivitenin olağan akışı hakkında önceden bilgi sahibi değilse işi daha da zorlaşır. Bu nedenle az ışıkta fotoğraflamayı düşündüğünüz aktivite, gösteri, konser, şölen vb için mümkün olduğunca önceden tam başlangıç saati, tahmini bitiş saati, mekanın özellikleri, ve aktivitenin olası akış şeması hakkında bilgi edinmek çok önemlidir. Olay nerede başlayacak, nasıl sürecek, kimler katılacak, nereye doğru devam edecek ( eğer bir akış olacaksa ) hangi anda hangi sunumlar, aktiviteler yapılacak gibi pek çok önemli sorunun cevapları mümkün olduğunca aktiviteden evvel öğrenilmelidir.
5) TECRÜBE :
Elbette her alanda olduğu gibi bu alanda da tecrübe çok önemlidir. Örneğin gece konserlerini fotoğraflıyorsunuz. Eğer konser mekanında daha evvel bulunduysanız yaklaşık sahneyi gören olası spotları biliyorsunuz demektir. Çünkü inanın bana çok kısa sürede o noktalar etraftaki diğer izleyiciler tarafından hızla keşfedilir ve bir kez kaptırırsanız kritik anda olmanız gereken o noktada olamazsınız. Bu yüzden hangi anda nerede olacağınıza hızla karar vermeniz çok önemlidir. Bu da önceki tecrübelerden size sağlanan bir ayrıcalık olacaktır. Elbette özellikle gösteri ve konser gibi aktivitelerde önceden organizasyonu planlayan kurum ile irtibata geçerek sahne içi, arkası ve yakını için izin alabilir ve bu sayede boynunuza bir de bu izni kanıtlayan geçiş kartını asabilirseniz, inanın bana işiniz çok ama çok kolaylaşır. Aksi taktirde sahneye uzak bir yerden seyircilerle beraber yumruklar, sallanan kafalar ve kolları fotoğraflamaktan daha ileri gidemezsiniz. Foto 02 de görüelceği üzere sahne ile seyirci arasında olmanız size büyük bir avantaj sağlayacaktır. Arkada 55,00 kişilik bir seyirci topluluğu varken sizin konser sahnesine en yakın alanda bulunmanız çok önemli bir ayrıcalıktır ve konser başladığında bu sayede hem kolayca haraket edebilir hem de farklı açılardan kareler yakalama şansına sahip olabilirsiniz.
FOTO 02 : 12 Haziran 2010 da İnönü Stadında yapılan ve 55,000 kişinin katıldığı 25. Yıl Grup Yorum Konseri. Konserden bir gece evvel gerçekleştirilen tüm gece süren prova çekimlerine de katılarak konserin akış şeması ile ilgili en önemli ayrıntıları öğrenme fırsatı bulduk. Bu da konser akşamı bize çok büyük avantaj sağladı.
FOTO 03 : Kalabalığın içinde olursanız fotoğraf çekemezsiniz. Muhakkak onlardan farklı bir yükseklikte ve mekanda olmanız gerek.
FOTO 04 : Konserde sahneden bir an.
FOTO 05 : Konserden bir an
FOTO 06 : 27/06/2010 Kardeş Türküler Konseri Ataşehir.
FOTO 07 : 27/06/2010 Kardeş Türküler Konseri Ataşehir.
FOTO 08 : 03/07/2009 Moğollar Konseri, Harbiye Açık Hava.
Kısaca toparlamak gerekirse, gece az ışıkta gerçekleştirilen konser, şölen, festival, yarışma, spor müsabakası gibi aktivitelerin fotoğraflanmasındaki başarı hem elimizdeki teknik ekipmanımıza hakim olmamız, fotoğrafın yapısal öğelerinin farkında olmamız ile hem de mekanı tanımamız, çekim esnasında aktivitelerin gerçekleştiği alanlara yakın olabilmemiz ve bu konuda önceden tecrübe kazanmamız ile doğru orantılıdır.
Saygılarımla.
HAKAN HATAY
20/02/2011
